Zorganizowana część przedsiębiorstwa wniesiona aportem – kwestia przychodu w CIT

Bywa tak, że bardziej opłaca się być zorganizowanym, albo przynajmniej za takiego uchodzić, niż miotać się bez ładu i składu. W przypadku wnoszenia aportu w zamian za udziały (akcje) w spółce, opłaca się przeanalizować, na ile uprawnione jest twierdzenie, że ten aport jest przynajmniej zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa (ZCP). Od tego zależy, czy po stronie spółki będzie przychód w CIT.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawy o CIT), przychodem jest w szczególności nominalna wartość udziałów (akcji) w spółce albo wartość wkładów w spółdzielni objętych w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część. Wobec powyższego, w przypadku wnoszenia wkładów niepieniężnych do spółek kapitałowych niezbędne jest określenie, czy przedmiotem tych wkładów jest przedsiębiorstwo lub zorganizowana część przedsiębiorstwa.

ZCP oznacza organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.

Na gruncie ustawy o CIT mamy więc do czynienia z ZCP, jeżeli spełnione są wszystkie następujące przesłanki:

• istnieje zespół składników materialnych i niematerialnych (w tym zobowiązań),
• zespół ten jest organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie,
• składniki te przeznaczone są do realizacji określonych zadań gospodarczych,
• zespół tych składników mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące ww. zadania gospodarcze.

Powyżej przedstawione przesłanki muszą występować łącznie, a niespełnienie chociażby jednej z nich skutkować może niezakwalifikowaniem się całego zespołu składników wnoszonych aportem do ZCP. Innymi słowy, do uznania zespołu składników majątkowych za ZCP nie wystarczy zorganizowanie jakiejkolwiek masy majątkowej. Musi ona dodatkowo odznaczać się odrębnością organizacyjną i finansową, z możliwością samodzielnego funkcjonowania w razie zaistnienia takiej potrzeby w obrocie gospodarczym.

Przyjmijmy, że pewna spółka wyodrębniła organizacyjnie oddział. Zakresem działalności oddziału będzie prowadzenie działalności gospodarczej poza zakładem głównym spółki, o przedmiocie pomocniczym, np. w zakresie marketingu czy pozyskiwania kontrahentów. Do oddziału przypisane zostaną materialne i niematerialne składniki majątku, w szczególności: wierzytelności, aktywa rzeczowe, środki pieniężne oraz prawa i obowiązki spółki wynikające z zawartych umów. Również finansowo oddział  cechować będzie wyodrębnienie – w systemie księgowym spółki, zostanie utworzone odrębne konta służące ewidencji księgowej przychodów i kosztów przypisanych do oddziału oraz specjalne oznaczenia pozwalające na jednoznaczną identyfikację aktywów i pasywów samego oddziału. Oddział utrzyma również odrębny rachunek bankowy. Ale pojawi się jeden haczyk – oddział wywiązując się z przejętych umów spółki, będzie korzystał z pracowników zatrudnionych bezpośrednio przez spółkę. Ostatni szczegół sprawia, że spółka decydując się na wniesienie oddziału w ramach aportu do innej spółki kapitałowej, nie przeniesie zorganizowanej części przedsiębiorstwa, w rozumieniu art. 4a pkt 4 ustawy o CIT. W konsekwencji wniesienie aportu w postaci oddziału czyli zespołu składników (materialnych i niematerialnych) będzie skutkowało powstaniem po stronie spółki przychodu, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy o CIT, na dzień objęcia tych udziałów (akcji) w wysokości odpowiadającej nominalnej wartość udziałów (akcji) objętych w spółce kapitałowej w zamian za ten aport.