Wyrok TSUE: likwidacja szkód w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń nie podlega zwolnieniu w VAT
Okazuje się, że przy zwolnieniu z VAT usług związanych z likwidacją szkód ważne jest spełnienie dwóch warunków, które w przypadku wykonaniu ich przez podmiot trzeci nie następują. Wyrok TSUE w tej sprawie przyznał rację polskiemu Ministrowi Finansów, który opowiadał się za stanowiskiem, iż takowe zwolnienie nie przysługuje.
Wniosek o wydanie wyroku przez TSUE w trybie prejudycjalnym został przedstawiony w ramach sporu pomiędzy Ministrem Finansów a Aspiro S.A., dawniej BRE Ubezpieczenia sp. z o.o., w przedmiocie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej zwolnienia z podatku od wartości dodanej (VAT) od usług likwidacji szkód świadczonych przez Aspiro w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń.
Sytuacja wygląda następująco. Aspiro – spółka z siedzibą w Warszawie, jest podatnikiem VAT. Świadczy ona w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń, na podstawie zawartej z nim umowy, kompleksowe usługi dotyczące likwidacji szkód. Otrzymuje ona wynagrodzenie oparte na stawkach ryczałtowych, uzależnionych od rodzaju szkody. Aspiro nie jest zakładem ubezpieczeń, brokerem ani agentem ubezpieczeniowym. W szczególności nie przyjmuje ona odpowiedzialności wobec ubezpieczonych.
Zgodnie z dyrektywą VAT, państwa członkowskie zwalniają transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych. Natomiast biorąc pod uwagę polskie uregulowania, w ustawie o VAT zwalnia się od podatku usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji.
TSUE musiał zbadać, czy działalność polegająca na likwidacji szkód, taka jak prowadzona przez Aspiro, polega na realizacji „transakcji ubezpieczeniowych”, czy należy ją rozumieć jako „usługi pokrewne świadczone przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych” w rozumieniu dyrektywy VAT.
Trybunał wyjaśnił, że termin „transakcje ubezpieczeniowe” nie dotyczy wyłącznie transakcji dokonywanych przez samych ubezpieczycieli i jest co do zasady wystarczająco szeroki, by obejmować przyznanie ochrony ubezpieczeniowej przez podatnika, który sam nie jest ubezpieczycielem, ale który w ramach ubezpieczenia grupowego zapewnia swoim klientom taką ochronę, korzystając z usług ubezpieczyciela, który przejmuje ubezpieczone ryzyko. Jednakże takie transakcje z natury oznaczają istnienie stosunku umownego pomiędzy podmiotem świadczącym usługę ubezpieczenia a osobą, której ryzyka są objęte ubezpieczeniem, czyli ubezpieczonym. W niniejszej sprawie usługodawca taki jak Aspiro sam nie podjął się zapewnienia ubezpieczonemu ochrony na wypadek ryzyka i w ogóle nie jest związany z ubezpieczonym stosunkiem umownym.
W drugiej kolejności Trybunał musiał zbadać kwestię, czy usługi będące przedmiotem postępowania głównego stanowią „usługi pokrewne [transakcjom ubezpieczeniowym] świadczone przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych” i mogą być na tej podstawie zwolnione. Do celów tego badania wymagane jest spełnienie dwóch przesłanek. W pierwszej kolejności usługodawca powinien pozostawać w stosunku z ubezpieczycielem i ubezpieczonym. Stosunek ten może być wyłącznie pośredni, jeżeli usługodawca jest podwykonawcą brokera lub agenta. W drugiej kolejności jego działalność powinna obejmować istotne aspekty pośrednictwa ubezpieczeniowego, takie jak wyszukiwanie klientów ubezpieczeniowych i kontaktowanie ich z ubezpieczycielem. Działalność polegająca na likwidacji szkód w imieniu i na rzecz ubezpieczyciela, taka jak będąca przedmiotem postępowania głównego, w żaden sposób nie jest związana z wyszukiwaniem klientów i kontaktowaniem ich z ubezpieczycielem w celu zawarcia umów ubezpieczenia.
Dochodzimy zatem do dwóch konkluzji. Działalność polegająca na usłudze likwidacji szkód na cudzy rachunek i rzecz nie należy do usług „świadczonych przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych” w rozumieniu dyrektywy VAT. Wynika z tego, że czynność polegająca na zwykłym powierzeniu likwidacji szkód podmiotowi trzeciemu, przy czym powierzenie to nie jest związane z wyszukiwaniem klientów i kontaktowaniem ich z zakładem ubezpieczeń w celu zawarcia umów ubezpieczenia, nie jest zwolniona z podatku VAT.
Zobacz:
Wyrok TSUE z dnia 17 marca 2016 r. w sprawie C‑40/15 (Minister Finansów przeciwko Aspiro S.A., dawniej BRE Ubezpieczenia sp. z o.o.).
