Uwagi do Kierunkowych założeń nowej ordynacji podatkowej

Głośna próba dokonania powtórnej kodyfikacji ogólnego prawa podatkowego, w dalszym ciągu jest na etapie projektowania. Jakiś czas temu przedstawiono założenia nowej Ordynacji podatkowej, a kilka dni temu opublikowano opinie na temat przedstawionych rozwiązań. Swoje uwagi wyraziło: Rządowe Centrum Legislacji, Naczelny Sąd Administracyjny, Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Środowiska, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Generalny Inspektor Danych Osobowych, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Poniżej przedstawiem uwagi, jakie wyrażono w pismach skierowanych do Ministertwa Finansów, dotyczące dokumentu Kierunkowe założenia nowej ordynacji podatkowej, przygotowanego przez Komisję Kodyfikacyjną Ogólnego Prawa Podatkowego pod pieczą prof. L. Etela.

Rządowe Centrum Legislacji

1. Wobec ogólnego charakteru postulatu „zasady ograniczonego stoswania analogii” trudno stwierdzić, jaki będzie zakres zastosowania powyższej zasady.

2. W Założeniach postuluje się uregulowanie możliwości stworzenia programu poprawnego rozliczania opartego na współpracy. Zawężenie stosowania do podmiotów strategicznych dla budżetu państwa naruszać może zasadę równości wynikającą z art. 32 Konstytucji RP. Rozważyć zatem należy możliwość zaadresowania tego programu do każdego podmiotu, który spełno warunki przystąpienia do niego.

3. Odnośnie propozycji doregulowania zasad udzielania ulg w spłacie zobowiązań podatkowych w zakresie dodatkowych obowiązków proceduralnych związanych z udzieleniem pomocy publicznej, zwrócić należy uwagę na fakt, iż zagadnienia te w sposób wyczerpujący reguluje już ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczącyc pomocy publicznej oraz przepisy wykonawcze do tej ustawy.

4. Sygnalizuje się nieprecyzyjność odnośnie przedawnień i zbyt długie okresy przedawnienia w konkretnych przypadkach.

5. Wątpliwości budzi powielenie dotychczasowej konstrukcji możliwości zaspokojenia wierzyciela publicznoprawnego z przedmiotu hipoteki, także po wygaśnięciu zobowiązania podatkowego.

6. Rozważyć należy rozszerzenie projektowanych przepisów o regulacje dotyczące zasad ustalania dnia powstania obowiązku podatkowego, w przypadku gdy nie jest możliwe jednoznaczne jego określenie.

7. W odniesieniu do stosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania również w zakresie podatków, w których orgnem podatkowym jest wójt (burmistrz, prezydent miasta), zauważa się sprzeczność między wcześniejszymi założeniami wprowadzenia klauzuli. Jest ona również nadmiernym narzędziem, z uwagi na majątkowy charakter podatków.

8. Brak jest regulacji dotyczących opinii zabezpieczających.

9. Zasadne byłoby przedstawienie przewidywanych kosztów finansowych dla budżetu państwa związanych z wprowadzeniem projektowanych rozwiązań.

Naczelny Sąd Administracyjny

1. W przedmiocie instytucji pytań prawnych do NSA, nie wydaje się być niezbędne rozszerzenie grupy podmiotów, która posiada legitymację do uruchomienia postępowania uchwałodawczego przez NSA, o Ministra Finansów. Zaproponowane uprawnienie do występowania z pytaniem prawnym do powiększonego składu stanowiłoby nieuzasadnione uprzywilejowanie MF względem innych organów administracji publicznej.

2. W odniesieniu do instytucji rygoru natychmiastowej wykonalności nieostatecznej decyzji podatkowej wskazać należy, że nie budzi już wątpliwości charakter postępowania, w którym tenże rygor jest nadawany i skutki z tym związane dotyczące możliwości działania pełnomocnika procesowego ustanowionego w sprawie zobowiązania podatkowego.

Ministerstwo Gospodarki

1. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej określa najistotniejsze dla przedsiębiorcy zasady wykonywania kontroli takie jak: zawiadomienie o zamiarze wszęcia, czas trwania, równocześność czy możliwość wniesienia sprzeciwu. Nie ma zatem uzasadnienia, aby do nowej ordynacji podatkowej wprowadzać uregulowania z usdg. W tym zakresie wystarczy odpowiednie odesłanie do przepisów usdg.

Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji

1. Wskazuje się na celowość rozważenia wprowadzenia adekwatnych zmian w Kodeksie postępowania administracyjnego i w ustawie – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, w taki sposób by procedury te były podabne i co za tym idzie zrozumiałe dla odbiorców prawa.

2. Należy wziąć pod uwagę bliski termin wejścia w życie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym.

3. Uwagi dotyczące niejasnej siatki pojęciowej, adresu elektronicznego, zasady pisemności a możliwości dokonywania czynności drogą elektroniczną, pełnomocnictwa szczególnego, doręczń pełnomocnikom czy ogólnego wzoru formularza elektronicznego.

Ministerstwo Środowiska

1. Proponuje się dodanie regulacji związanych z usprawnieniem funkcjonowania innych podmiotów posiadająch uprawnienia organów podatkowych (a nimi nie są) jak: Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Główny Inspektor Ochrony Środowiska. Będzie to ułatwienie dla podatników w prawnidłowym wypełnianiu ich obowiązków związanych z rozliczeniem pobieranych opłat przez podane jednostki.

2. Zwiększenie kwoty podlegającej umorzeniu z urzędu.

3. Określenie progu kwotowego, dla którego organ podatkowy nie wydaje decyzji i postanowień w zakresie nadpłat i zaległości, lecz wyłącznie zawiadamia podatnika w postaci czynności materialno-technicznej.

4. Jednoczesne uregulowanie przypadków dotyczących stwierdzenia nadpłaty, jej oprocentowania oraz zwrotu ze wskazaniem metodyki postępowania.

5. Określenie zasad optymalizacji ściągania podatków odnośnie ulg udzielanych w postaci ratalnej spłaty i odroczenia terminów płatności.

6. Rozszerzenie kręgu organów stosujących zastaw skarbowy na rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych z tytułu zaległości podatkowych.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych

1. Planowane jest wprowadzenie nowego systemu Informacji Telefonicznej w Biurach Krajowej Informacji Podatkowej, w ramach, którego wykorzystywany będzie m.in. system biometrii głosowej. Przetarg na zaprojektowanie, dostawę oraz wdrażanie systemu został rozpisany na rok przed zaprezentowaniem założeń nowej ordynacji podatkowej, co jest sprzeczne z ideą privacy by design. Wprowadzenie – bez jakiejkolwiek podstawy prawnej – systemu, którego funkcjonowanie prowadziłoby do ograniczenia konstytucyjnych praw i wolności jest ponadto niedopuszczalne z uwagi na treść art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym. Natomiast prawo do ochrony prywatności i prawo do ochrony danych osobowych są również prawami gwarantowanymi przez Konstytucję.

2. Wątpliości odnoszą się także do tego, czy system gwarantuje równe prawa i dostęp do informacji podatkowej dla osób, które z uwagi na ochronę prywatności, zdecydują się na inną, niż telefoniczna, formę kontaktu.

Centralne Biuro Antykorupcyjne (ABW podziela stanowisko CBA)

1. Zakres i sposób działania służb specjalnych wymaga, aby w prowadzonych przez administrację podatkową systemach teleinformatycznych nie były przetwarzane dane funcjonariuszy.

2. Szefowie AW, ABW, CBA, SWW i SKW na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 marca 2012 r. w sprawie nadawania uprawnień orgnanów podatkowych, posiadają uprawnienia organów podatkowych w zakresie, o którym mowa w treści uwagi. Założenia do nowej ordynacji podatkowej nie rozszerzają tego zagadnienia, tymczasem zachodzi konieczność zapewnienia ochrony informacji niejawnych oraz związanej z nią ochrony środków, form i metod realizacji zadań, zgromadzonych informacji oraz własnych obiektów i danych identyfikujących funkcjonariuszy.

3. Ważny interes Państwa i każdej ze służb wymaga, aby uprawnienia organów podatkowych dla każdego z wymienionych Szefów wynikały wprost z ustawy. Pozwoli to na realizację ustawowych zadań służb specjalnych bez ryzyka ujawnienia wrażliwych informacji dotyczących służby funkcjonariusza ww. formacji. Do ewentualnego rozstrzygnięcia w drodze niepodlegającego ogłoszeniu aktu, np. prawa wewnętrznego, pozostałaby kwestia uregulowania szczegółowego trybu postępowania przed takimi organami podatkowymi.

Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego

1. Wyłączenie możliwości korzystania z programu e-Podatki przez osoby składające deklaracje podatkowe Szefom służb specjalnych.

2. Celowe jest przeznaczenie uprawnień organów podatkowych – w tym organów egzekucyjnych, w postępowaniu karnym skarbowym Szefom ABW, AW, SKW, SWW i CBA. Powyższe uprawnienie powinno przysługiwać w stosunku do podległych funkcjonariuszy oraz pracowników cywilnych, w odniesieniu do uzyskanych przychodów.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych

1. Nieścisłości między okresami przedawnienia w nowej ordynacji podatkowej oraz ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.

2. W odniesieniu do odpowiedzialności podatkowej i następstwa prawnego, ograniczenie odpowiedzialności osób trzecich jedynie do majątku osobistego nie jest zasadne. Budzące wątpliwości jest także wyłączenie członków rodziny podatnika z katalogu osób trzecich, w stosunku do których istniałaby możliwość poniesienia odpowiedzialności za zaległości podatkowe powstałe w okresie, w którym współpracowali z podatnikiem przy wykonywaniu działalności.

3. Należy rozważyć modyfikację odesłania z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych do art. ordynacji przewidującego obowiązek wydania postanowienia w sprawie zaliczenia wpłaty na poczet zaległości z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne.

4. Należności z tytułu składek powinny podlegać podobnej ochronie jak zaległości podatkowe. W obecnym stanie prawnym osoba trzecia nie odpowiada za odsetki za zwłokę za okres po dniu wydania wobec niej decyzji o odpowiedzialności za należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne.

5. Rozwianie wątpliwości odnośnie zobowiązania ZUS do wydawania zaświadczeń o wysokości zaległości w trybie art. 306g ordynacji podatkowej.

6. Umożliwienie ZUS, przez zmianę usus, pociągnięcie do odpowiedzialności za zaległości z tytułu składek podmiotu przekształconego wskazanego w ordynacji.

7. Wątpliości odnośnie teminu dokonania zapłaty należności.