Nabycie akcji celem ich umorzenia a podatek od czynności cywilnoprawnych

Nabycie akcji przez spółkę od swoich akcjonariuszy, za wynagrodzeniem, celem ich późniejszego umorzenia, przypominać może umowę sprzedaży. Dlatego powstają wątpliwości, czy tego typu umowa nie powoduje powstania zobowiązania podatkowego w PCC (w podatku od czynności cywilnoprawnych).

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC, podatkowi temu podlegają szczegółowo wymienione czynności cywilnoprawne (katalog zamknięty), m.in. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych. Na pierwszy rzut oka wydawać by się mogło, że nabycie akcji za wynagrodzeniem niczym nie różni sie od umowy sprzedaży. Jednak szczegółowa analiza mówi nam coś zupełnie innego.

Przede wszystkim akcje mogą być umorzone w przypadku, gdy statut tak stanowi. Umorzenie jest dokonywane albo za zgodą akcjonariusza w drodze nabycia akcji przez spółkę (umorzenie dobrowolne), albo bez zgody akcjonariusza (umorzenie przymusowe). Co istotne, umorzenie akcji wymaga uchwały walnego zgromadzenia. Uchwała powinna określać w szczególności podstawę prawną umorzenia, wysokość wynagrodzenia przysługującego akcjonariuszowi akcji umorzonych bądź uzasadnienie umorzenia akcji bez wynagrodzenia oraz sposób obniżenia kapitału zakładowego. Umorzenie przymusowe następuje za wynagrodzeniem, które nie może być niższe od wartości przypadających na akcję aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między akcjonariuszy.

Przyjrzyjmy się zatem umowie sprzedaży. Cena, obok oznaczenia przedmiotu sprzedaży, stanowi element przedmiotowo istotny umowy sprzedaży. Zapłata ceny jest podstawowym obowiązkiem kupującego. Ponadto jest ekwiwalentem rzeczy lub praw, nabytych w drodze umowy sprzedaży. Zawiera ona w sobie trzy elementy: wartość rzeczy, zysk sprzedawcy oraz koszty po jego stronie.

Czy zatem „cena” (KC) i „wynagrodzenie” (KSH) sa pojęciami tożsamymi? W tym przypadku nie. Spółka nabywa akcje tylko w celu umorzenia, to jest ich prawnego unicestwienia, a nie celem korzystania z uprawnień korporacyjnych i majątkowych inkorporowanych w akcji.

Reasumując, nabycie przez spółkę własnych akcji, celem ich umorzenia, za wynagrodzeniem, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tego typu nabycie nie jest wymienione w zamkniętym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu, ani nie może być potraktowane jako wymieniona w nim forma umowy sprzedaży.

Zobacz:

– interpretację indywidualną Dyrektora IS w Katowicach z dnia 9 marca 2015 r. (IBPBII/1/436-400/14/DP).