Suma pieniężna jako zadośćuczynienie podlegające zwolnieniu w PIT

Odszkodowanie może przybrać różne miano, jednak nazwa nie zmienia charakteru świadczenia. Z takiego założenia wyszedł WSA w Krakowie, uchylając interpretację indywidualną w sprawie nieobejmowania zakresem zwolnienia w PIT sumy pieniężnej uzyskanej od Skarbu Państwa/komornika, przyznanej w związku z naruszeniem prawa strony.

We wniosku o wydanie interpretacji indywidualejnej zadano następujące pytanie:

Czy kwota uzyskana na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy jest kwotą wolną od podatku dochodowego od osób fizycznych i korzysta ze zwolnienia na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3b PIT?

Zgodnie z art. 21  ust. 1 pkt 3b PIT:

– wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania i zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie za wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Zdaniem organu istotą jest zwolniene z opodatkowania odszkodowań lub zadośćuczynień, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wydanych na podstawie tych ustaw. Oznacza to przede wszystkim, że otrzymane świadczenie musi jednoznacznie zostać określone przez ustawodawcę w danej ustawie jako odszkodowanie lub zadośćuczynienie i jego zasady ustalania lub wysokość wynikają wprost z przepisów ustaw (lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie ustaw).

Potwierdzeniem słuszności stanowiska organu interpretacyjnego w tym zakresie miał być również art. 15 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy, z treści którego wynika, że z żądaniem o odszkodowanie lub zadośćuczynienie można wystąpić w postępowaniu odrębnym w przypadku, gdy skarga na przewlekłość została już uwzględniona. Zatem, skoro dochodzenie rzeczywistej szkody i krzywdy w postaci zgłoszenia żądania o odszkodowanie lub zadośćuczynienie następuje w odrębnym postępowaniu o naprawienie wyrządzonej szkody, to brak jest podstaw by uznać, że takie postępowanie odbyło się w ramach postępowania o skardze na przewlekłość postępowania.

Na szczęście takie stanowisko zanegował WSA w Krakowie. Sąd stwierdził, że o charakterze danego świadczenia nie przesądza sama jego nazwa (zgodnie z powielaną linią orzeeczniczą). O statusie kwoty otrzymanej świadczy jej rzeczywisty charakter, tytuł prawny i cel, jakiemu ona służy. Przyznanie odpowiedniej sumy pieniężnej na podstawie ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, stanowi sankcję dla państwa za wadliwe zorganizowanie wymiaru sprawiedliwości oraz rekompensatę dla skarżącego za krzywdę moralną spowodowaną przewlekłością postępowania. Widać tu funkcję represyjną i prewencyjnę, ale także znaczenie kompensacyjne. Otrzymana kwota stanowi w istocie zadośćuczynienie, a jej wysokość została określona w orzeczeniu sądu i nie dotyczy prowadzonej działalności gospodarczej ani korzyści stwierdzić należy, że spełnione zostały warunki zwolnienia otrzymanej kwoty od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b PIT.

Zobacz:

– wyrok WSA w Krakowie z dnia 12 lutego (sygn. akt I SA/Kr 1705/14)