Zawieszenie postępowania podatkowego w przypadku zmian w kręgu spadkobierców

Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe spadkobierców podatnika wynika z Ordynacji podatkowej. Jednak ustalenie kręgu spadkobierców, powodujące w konsekwencji wydanie decyzji przez organy podatkowe , należy do gałęzi prawa cywilnego. Jak będzie wyglądało postępowanie podatkowe, gdy kwestie okołospadkowe nie są zakończone?

Wyobraźmy sobie krąg spadkobierców. Dysponujemy już prawomocnym postanowieniem sądu powszechnego o stwierdzeniu nabycia spadku. Okazuje się, że na spadkodawcy ciążyło zobowiązanie podatkowe, które „przechodzi” na osoby trzecie. Jeden ze spadkobierców nie zdawał sobie sprawy z zadłużenia, dlatego dopiero po wydaniu decyzji prze organ podatkowy o solidarnej odpowiedzialności spadkobierców, złożył wniosek w przedmiocie uchylenia się od skutków prawnych niezachowania terminu do złożenia oświadczenia spadkowego o odrzuceniu spadku przed sądem powszechnym. Stosowne postanowienie dotyczące nowego kręgu spadkobierców zostało wydane dopiero wtedy, gdy sprawa zawisła w sądzie administracyjnym. Na czas postępowania cywilnego, organ podatkowy odmówił zawieszenia postępowania podatkowego. Słuszne wątpliwości najlepiej oddaje poniższy fragment skargi kasacyjnej, zawierający następujące zagadnienie prawne:

„Czy wobec uprawomocnienia się w toku postępowania administracyjnego postanowienia w przedmiocie zatwierdzenia uchylenia się od skutków prawnych niezachowania terminu do złożenia oświadczenia spadkowego o odrzuceniu spadku, którego prawomocność nakłada z urzędu na sąd powszechny obowiązek zmiany postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po podatniku, sąd administracyjny jest uprawniony do stwierdzenia, że zagadnienie prejudycjalne w postaci ustalenia kręgu spadkobierców zostało rozstrzygnięte, czy też w świetle istnienia w obrocie prawnym dwóch, treściowo od siebie zależnych, prawomocnych orzeczeń sądu powszechnego, określenie kwestii rozstrzygnięcia tak sformułowanego zagadnienia wstępnego pozostaje poza kompetencjami sądu administracyjnego wyznaczonymi przez ustawę – prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi?”

Zdaniem Skarżącego (już niebędącego spadkobiercą) skoro organ podatkowy wie o prowadzonym postępowaniu w sprawie spadkowej, to winien podjąć wszelkie kroki do prawidłowego rozpoznania sprawy, bez konieczności odsyłania strony na drogę trybów nadzwyczajnych.

Ostatecznie Naczelny Sąd Administracyjny uznał tą kwestię za prejudycjalną dla toczącego się postępowania, pomimo istnienia w obrocie prawnym prawomocnego postanowienia ustalającego krąg spadkobierców. Z tych względów wszczęcie postępowania o uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia w sprawie przyjęcia spadku powodowało konieczność zawieszenia postępowania podatkowego z uwagi na znaczenie postępowania cywilnego dla określenia kręgu spadkobierców.

Zobacz:

–  wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 21 stycznia 2014 r. (sygn. akt I SA/Wr 795/13);

– wyrok NSA z dnia 14 października 2014 r. (sygn. akt II FSK 3029/14).