Ważny interes podatnika a interes publiczny przy umorzeniu zaległości podatkowych

Konflikt na osi prywata-publika, szczególnie widoczny jest w prawie podatkowym. Jednak to, w którą stronę przechyli się szala nie powinno zależeć od ślepego arbitra. Przy wydawaniu decyzji, mimo wszystko organ jest stronniczy, ale przynajmniej teoretycznie powinien postawić się na stanowisku podatnika.

Umorzenie zaległości podatkowych jest jedną z ulg w spłacie zobowiązań, którą przyznaje organ na wniosek podatnika. Decyzja ma charakter uznaniowy i zależy od odpowiedniego wyważenia dwóch interesów: prywatnego oraz publicznego.

***

Ordynacja Podatkowa:

Art. 67a.

§ 1. Organ podatkowy, na wniosek podatnika, z zastrzeżeniem art. 67b, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może:

1) odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;

2) odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki określone w decyzji, o której mowa w art. 53a;

3) umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.

§ 2. Umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa.

***

W interesie publicznym jest, by podatnik wypełnił zobowiązanie podatkowe, ale nie zawsze ten podatnik jest wydolny finansowo. Organ, który decyduje o umorzeniu zobowiązania, powinien brać pod uwagę konsekwencje zapłaty  również w następczej relacji państwo-obywatel. Podatnik może znaleźć się w trudnej sytuacji życiowej, być zmuszony do korzystania z pomocy społecznej, albo rozwiązać działalność gospodarczą i tym samym nie generować kolejnych wpływów. Dlatego umorzenia zaległości podatkowej nie należy jednoznacznie utożsamiać ze stratą Skarbu Państwa, a wniosku o umorzenie z przebiegłym uchylaniem się od obowiązków obywatelskich.

Przy rozpatrywaniu wniosku, organ powinien kierować się obecną sytuacją finansową podatnika, a nie gdybać na temat przychodów z przeszłości. Bezrobotnego podatnika, którego na dzień dzisiejszy nie stać na uregulowanie zaległości, nie należy dodatkowo karać za to, że nie oszczędzał w czasach swej prosperity. Argumenty organu dotyczące jego wcześniejszych zarobków lub upłynnionych wpływów są ciosem poniżej pasa, zwłaszcza gdy podatnik nie miał pojęcia lub nie mógł się spodziewać obłożenia go podatkiem – np. przy nieznajomości przepisów umów o unikaniu podwójnego opodatkowania podczas pracy zagranicą.
Poza ważnym interesem podatnika, w Ordynacji Podatkowej mowa także o interesie publicznym. Ta przesłanka istotna jest szczególnie w kontekście przedsiębiorców, którzy generują wpływy, zatrudniają pracowników i gospodarczo rozwijają region. Jeżeli prawdopodobieństwo przywrócenia płynności finansowej jest wysokie, należy wziąć pod uwagę możliwość umorzenia całości lub części zobowiązania – mając na względzie przepisy o pomocy publicznej udzielanej przez państwo w stosunku do osób prowadzących działalność gospodarczą.

Ważność interesu podatnika, choć trudna do zważenia, powinna trafić na szalę ujemnych konsekwencji pozytywnej jak też negatywnej decyzji odnośnie umorzenia. O grze w kości raczej nie powinno być mowy…

Zobacz:

– ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja Podatkowa (tekst jedn. Dz.U. 2012, poz. 749);

– ustawę z dnia 25 lipca 2008 r. o szczególnych rozwiązaniach dla podatników uzyskujących niektóre przychody poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 143, poz. 894);

– wyrok WSA w Poznaniu z dnia 26 kwietnia 2012 r. (I SA/Po 810/11);

– wyrok NSA z dnia 8 sierpnia 2014 r. (II FSK 2016/12).